وبلاگ
راهنمای تشخیص تاریخ انقضا از روی بارکد و کدهای شناسایی
- 2025-10-12
- پایگاه دانش
راهنمای محتوا
سلامت و ایمنی مصرفکننده، ستون فقرات هر جامعهای است و در این میان، تشخیص تاریخ انقضا از روی بارکد نقش حیاتی ایفا میکند. استفاده از محصولات تاریخ گذشته، اعم از مواد غذایی، داروها یا لوازم آرایشی و بهداشتی، میتواند عواقب جدی برای سلامتی در پی داشته باشد. با این حال، بسیاری از افراد نمیدانند چگونه این اطلاعات حیاتی را از بستهبندی محصولات استخراج کنند، چرا که بارکدها غالباً مجموعهای از خطوط و اعداد به نظر میرسند که رمزگشایی آنها دشوار است.
در حقیقت، بارکدهای سنتی به ندرت تاریخ انقضا را به طور مستقیم نمایش میدهند؛ آنها بیشتر شبیه به یک «کلید» عمل میکنند که با اتصال به یک پایگاه داده مرکزی، انبوهی از اطلاعات محصول از جمله جزئیات تولید و تاریخ انقضا را آشکار میسازند. این مقاله از های پرینتر به شما کمک میکند تا با انواع کدهای شناسایی، روشهای اسکن بارکد محصول و ابزارهای لازم برای اطمینان از سلامت کالای خریداری شده آشنا شوید و به یک متخصص در چک کردن بارکد تبدیل گردید.
درک انواع کدهای شناسایی و ظرفیت ذخیرهسازی اطلاعات
برای اینکه بتوانیم به درستی تشخیص تاریخ انقضا از روی بارکد را انجام دهیم، ابتدا باید با انواع مختلف کدهای شناسایی و میزان اطلاعاتی که هر یک میتوانند ذخیره کنند، آشنا شویم. هر کد دارای ساختار و کاربرد خاص خود است که فهم آن، کلید دسترسی به دادههای پنهان محصول است.
این کدها به عنوان زبان مشترک میان تولیدکننده، خردهفروش و مصرفکننده عمل میکنند و هر کدام ظرفیتهای متفاوتی برای حمل اطلاعات دارند. شناخت این تفاوتها به ما کمک میکند تا بدانیم برای یافتن تاریخ انقضا، باید به دنبال چه نوع کدی باشیم و چه انتظاری از آن داشته باشیم.
بارکدهای یکبُعدی (EAN-13، UPC)
بارکد یکبُعدی، که معمولاً با خطوط عمودی سیاه و سفید و اعداد در زیر آن شناخته میشود، رایجترین نوع بارکد است که در اغلب فروشگاهها و سوپرمارکتها مشاهده میشود. کدهای EAN (European Article Number) و UPC (Universal Product Code) از جمله معروفترین انواع این بارکدها هستند. این بارکدها عمدتاً برای شناسایی محصول، کشور سازنده و شرکت تولیدکننده به کار میروند و فضای محدودی برای ذخیرهسازی اطلاعات دارند. به همین دلیل، تاریخ انقضا یا جزئیات فنی دیگر به صورت مستقیم در ساختار این بارکدها گنجانده نمیشود؛ بلکه این بارکدها صرفاً یک کد شناسایی منحصر به فرد برای محصول هستند که به یک پایگاه داده بزرگتر لینک میشوند.
بارکدهای دوبُعدی (Data Matrix و QR Code)
بارکدهای دوبُعدی، مانند QR Code و Data Matrix، تحولی بزرگ در ذخیرهسازی اطلاعات ایجاد کردهاند. این کدها برخلاف همتایان یکبُعدی خود، میتوانند حجم بسیار بیشتری از دادهها را در خود جای دهند. به همین دلیل، کاربرد گستردهای در صنایع مختلف از جمله داروسازی، لوازم آرایشی و بهداشتی و حتی صنایع غذایی یافتهاند و اغلب شامل اطلاعات حیاتی مانند تاریخ تولید و تاریخ انقضا محصول هستند. توانایی ذخیره این حجم از اطلاعات، آنها را به ابزاری قدرتمند برای ردیابی و تضمین اصالت کالا تبدیل کرده است.
بارکد اصالت دارو (نظام TTAC)
در صنعت داروسازی، کد Data Matrix به عنوان بارکد اصالت دارو شناخته میشود و نقش کلیدی در سیستم ردیابی و رهگیری سازمان غذا و دارو (TTAC) ایفا میکند. این کد مربعی، شناسنامه منحصر به فرد هر واحد دارو است و شامل چهار قطعه اطلاعات حیاتی است: شناسه تجاری فرآورده (GTIN) که یک کد ۱۴ رقمی جهانی برای شناسایی نوع محصول است؛ شناسه ردیابی و رهگیری (UID) که یک کد ۲۰ رقمی منحصربهفرد برای هر بسته است و برای استعلام اصالت به کار میرود؛ شماره سری ساخت (LOT) که برای شناسایی دستهای که محصول در آن تولید شده است، مورد استفاده قرار میگیرد و نهایتاً تاریخ انقضا (EXP) که به وضوح آخرین زمان مجاز برای مصرف را مشخص میکند و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
روشهای استخراج تاریخ انقضا از طریق کدها
با توجه به اینکه بارکدهای مختلف حاوی اطلاعات متفاوتی هستند، روشهای تشخیص بارکد و استخراج تاریخ انقضا نیز متفاوت خواهد بود. دسترسی به این اطلاعات اغلب نیازمند ابزارهای هوشمند است که به پایگاه داده تولیدکننده یا سازمانهای نظارتی متصل میشوند و دادههای مربوط به محصول را به نمایش میگذارند.
این ابزارها، از برنامه تاریخ انقضا روی گوشی هوشمند گرفته تا وبسایتهای تخصصی، به مصرفکنندگان قدرت میدهند تا با آگاهی کامل تصمیم به خرید بگیرند و از سلامت محصول اطمینان حاصل کنند. در ادامه به معرفی متداولترین روشها برای اسکن بارکد محصولات و دستیابی به اطلاعات تاریخ انقضا میپردازیم.
استفاده از اپلیکیشنها و نرمافزارهای مخصوص
در عصر دیجیتال، گوشیهای هوشمند ما به ابزاری قدرتمند برای اسکن بارکد محصول تبدیل شدهاند. اپلیکیشنهای بارکدخوان متعددی وجود دارند که میتوانند بارکدها را اسکن کرده و اطلاعات مربوط به محصول را به سرعت استخراج کنند. این برنامه تاریخ انقضا و بارکدخوانها، به عنوان یک بارکد خوان محصولات عمل کرده و فرایند دستیابی به اطلاعات را سادهسازی میکنند.
به عنوان مثال، اپلیکیشن BEEP - Expiry Date Tracking یکی از این برنامهها است که به شما امکان میدهد با اسکن بارکد و وارد کردن تاریخ انقضا، محصولات خود را مدیریت کنید و حتی هشدارهای لازم را قبل از اتمام تاریخ انقضا دریافت نمایید. برای دارو، سادهترین و مطمئنترین روش، استفاده از اپلیکیشن رسمی سازمان غذا و دارو (TTAC) است. با انتخاب گزینه «استعلام با بارکد دو بعدی» و قرار دادن دوربین گوشی روی کد Data Matrix، نرمافزار به صورت خودکار اطلاعات کامل محصول، از جمله تاریخ انقضا را به شما نمایش میدهد. این روش به شما در چک کردن بارکد دارو کمک شایانی میکند.
استعلام از طریق پیامک یا وبسایتهای مرجع
گاهی اوقات ممکن است دسترسی به اینترنت یا گوشی هوشمند برای استفاده از اپلیکیشنها مقدور نباشد. در چنین شرایطی، روشهای جایگزینی برای سرچ بارکد محصول و استعلام تاریخ انقضا وجود دارد که به همان اندازه کارآمد هستند.
یکی از این روشها، استعلام از طریق پیامک است که عمدتاً برای داروهای دارای برچسب اصالت کاربرد دارد. برای این کار، کافی است کد ۱۶ رقمی (UID) زیر لایه خراشیدنی برچسب اصالت را به شماره ۲۰۰۰۸۸۲۲ ارسال کنید. بلافاصله یک پیامک حاوی نتیجه استعلام و اطلاعات اصالت کالا، شامل تاریخ انقضا، برای شما ارسال خواهد شد. برای محصولات آرایشی و بهداشتی خارجی که ممکن است تاریخ انقضا آنها مستقیماً درج نشده باشد، وبسایتهای تخصصی مانند checkexp.com، checkcosmetic.net و checkfresh.com میتوانند با وارد کردن بارکد یا بچ کد (Batch Code)، اطلاعات تاریخ تولید و انقضا را به شما ارائه دهند. این وبسایتها به شما در اسکن بارکد لوازم آرایشی کمک کرده و اطلاعات مهم را در اختیارتان قرار میدهند.
جدول مقایسه روشهای استعلام تاریخ انقضا
روش استعلام | نوع محصول | اطلاعات قابل دسترسی | مزایا |
اپلیکیشن TTAC | دارو | GTIN, UID, LOT, EXP | دقیق، رسمی، سریع، تشخیص اصالت |
پیامک (۲۰۰۰۸۸۲۲) | دارو | UID, EXP, وضعیت اصالت | بدون نیاز به اینترنت یا گوشی هوشمند |
وبسایتهای مرجع | آرایشی خارجی، عمومی | تاریخ تولید، تاریخ انقضا، اطلاعات برند | پوشش گسترده برندهای بینالمللی |
کدهای مکمل برای تشخیص تاریخ: بچ کد و نماد PAO
علاوه بر بارکدهای اصلی، در بسیاری از محصولات، به ویژه در حوزه لوازم آرایشی و بهداشتی، کدهای مکملی برای نشان دادن زمان تولید و مصرف استفاده میشوند که اطلاع از آنها برای تشخیص تاریخ انقضا ضروری است. این کدها اطلاعات ارزشمندی را ارائه میدهند که میتواند مکمل اطلاعات بهدستآمده از اسکن بارکد محصول باشد و به شما در برنامه تاریخ انقضا کمک کند.
آگاهی از این کدهای تکمیلی، لایهای دیگر از اطمینان را برای مصرفکننده فراهم میآورد و به او کمک میکند تا تصمیمات آگاهانهتری در مورد استفاده از محصول بگیرد. این کدها نشاندهنده تعهد تولیدکننده به شفافیت و سلامت مصرفکننده هستند.
بچ کد (Batch Code)
بچ کد، که گاهی اوقات با عنوان کد دسته تولید نیز شناخته میشود، ترکیبی از اعداد و حروف است که روی بستهبندی بسیاری از محصولات، به ویژه لوازم آرایشی و بهداشتی، درج میگردد. این کد حاوی اطلاعاتی نظیر تاریخ تولید، تاریخ انقضا و حتی اصالت محصول است و برای ردیابی دستههای تولید و کنترل کیفیت استفاده میشود. هر تولیدکننده ممکن است فرمت خاص خود را برای بچ کد داشته باشد، اما اصول کلی رمزگشایی آن مشابه است.
به عنوان مثال، در برخی شرکتها مانند نیوآ، سبامد یا آریل، بچ کدهایی مانند "۱۰۴۷" دیده میشود. در این مثال، عدد ۱ میتواند نشاندهنده سال تولید (مثلاً ۲۰۲۱) و عدد ۰۴۷ به معنای ۴۷اُمین روز سال باشد. با استفاده از وبسایتهای مخصوص چک کردن بارکد و بچ کد، میتوان این اطلاعات را به راحتی رمزگشایی کرد. برای محصولاتی مانند تاریخ انقضا سیگار نیز ممکن است بچ کدها اطلاعات مشابهی را در اختیار قرار دهند.
نماد PAO (Period After Opening)
نماد PAO (Period After Opening)، یکی از مهمترین علائم روی محصولات آرایشی و بهداشتی است که به شکل یک قوطی درباز نمایش داده میشود. این نماد، مدت زمان استفاده از محصول پس از باز شدن پلمپ آن را نشان میدهد و ارتباط مستقیمی با تاریخ انقضا درج شده روی محصول ندارد، بلکه به پایداری محصول پس از تماس با هوا و عوامل محیطی اشاره دارد.
روی این نماد یک عدد با حرف M (مخفف Month یا ماه) درج میشود. به عنوان مثال، 6M به این معناست که محصول تا ۶ ماه پس از باز شدن قابل استفاده است، در حالی که 18M نشان میدهد که میتوان تا ۱۸ ماه پس از باز شدن از آن استفاده کرد. توجه به این نماد، به ویژه در اسکن بارکد لوازم آرایشی، برای جلوگیری از استفاده از محصولات فاسد شده پس از باز شدن ضروری است، حتی اگر تاریخ انقضا کلی محصول هنوز نرسیده باشد.
امنیت، تقلب و محدودیتهای تشخیص تاریخ
در حالی که روشهای متعددی برای تشخیص تاریخ انقضا از روی بارکد وجود دارد، مصرفکنندگان باید از چالشهای احتمالی مانند تقلب و محدودیتهای سیستمهای استعلام نیز آگاه باشند. هدف اصلی اسکن بارکد محصول، علاوه بر چک کردن بارکد برای تاریخ انقضا، تشخیص اصالت کالا و اطمینان از سلامت آن است.
آگاهی از این جنبهها، به مصرفکننده کمک میکند تا نه تنها از صحت اطلاعات تاریخ انقضا اطمینان حاصل کند، بلکه از دام محصولات تقلبی و قاچاق نیز در امان بماند. برای آشنایی بیشتر با مفهوم بارکد و کاربردهای آن، میتوانید مقاله ما با عنوان بارکد چیست را مطالعه کنید.
چالش تقلب در بارکدها
یکی از نگرانیهای اصلی در بازار محصولات، وجود کالاهای تقلبی است. تولیدکنندگان محصولات فیک ممکن است بارکدهای اصلی را کپی کرده و روی محصولات خود درج کنند تا مصرفکننده را فریب دهند. با این حال، سیستمهای استعلام هوشمند و جامع مانند سامانه TTAC سازمان غذا و دارو، طراحی شدهاند تا این تقلب را تشخیص دهند. برنامه تاریخ انقضا و بارکد خوان محصولات در این سیستمها میتوانند به مصرفکنندگان در تشخیص بارکد تقلبی کمک کنند.
نحوه تشخیص تقلب در این سیستمها بدین صورت است که اگر بارکد تقلبی و فیک باشد، در نتیجه استعلام مشخص میشود. استعلام با UID در سامانه مرکزی سازمان غذا و دارو نشان میدهد که آیا کد قبلاً استعلام شده است (که میتواند نشانه تقلبی بودن یا قاچاق باشد) یا آیا کد اصلاً شناسایی نمیشود (نشانه قاچاق یا تقلبی بودن). همچنین، اگر دو محصول مشابه دارای بارکد یکسان باشند، این خود نشانه بارز فیک بودن کالا است. برای اطلاعات بیشتر در مورد اطلاعاتی که در بارکدها وجود دارد، میتوانید مقاله ما با عنوان اطلاعات بارکد شامل چه چیزهایی میشود را مطالعه کنید.
محدودیتهای تشخیص تاریخ
با وجود تمام پیشرفتها در زمینه تشخیص تاریخ انقضا از روی بارکد و اسکن بارکد محصول، هنوز هم ممکن است در برخی موارد با محدودیتهایی مواجه شویم. به عنوان مثال، ممکن است اطلاعات تاریخ انقضا برخی برندها، به خصوص برندهای کمتر شناخته شده یا محصولاتی با مبدأ خاص، در وبسایتها و اپلیکیشنهای عمومی استعلامی موجود نباشد. این موضوع لزوماً به معنای تقلبی بودن کالا نیست، بلکه ممکن است آن برند خاص اطلاعات خود را با این وبسایتها به اشتراک نگذاشته باشد.
در چنین شرایطی، بهترین راهکار این است که با بخش روابط عمومی مشتریان شرکت تولیدکننده تماس بگیرید. با ایمیل کردن بچ کد یا بارکد محصول، میتوانید مستقیماً از شرکت در مورد تاریخ تولید و تاریخ انقضا سوال کنید.
نتیجهگیری
تشخیص تاریخ انقضا از روی بارکد فراتر از یک عمل ساده، به یک ضرورت برای حفظ سلامت و ایمنی تبدیل شده است. با درک صحیح تفاوت بین بارکدهای یکبُعدی و دوبُعدی، بهرهگیری از برنامه تاریخ انقضا و ابزارهای هوشمند اسکن بارکد محصول، و همچنین آشنایی با کدهای مکمل مانند بچ کد و نماد PAO، مصرفکنندگان میتوانند با اطمینان بیشتری کالاهای خود را انتخاب کنند. استفاده از سیستمهای پیشرفتهای مانند TTAC برای دارو، نه تنها به تشخیص تاریخ انقضا کمک میکند، بلکه تضمینکننده اصالت کالا در برابر تقلبهای رایج در بازار است. برای اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع، مطالعه مقاله ما در مورد لیبل اصالت کالا را به شما پیشنهاد میکنیم.
همچنین اگر به دنبال اطلاعات بیشتری در مورد لیبلها و کاربردهای آنها هستید، میتوانید مقاله ما در مورد لیبل زن چیست را مطالعه کنید. برای آشنایی با انواع بارکد خوانها و انتخاب بهترین دستگاه برای نیازهای خود، پیشنهاد میکنیم مقاله بارکد خوان چیست را نیز بررسی کنید.
به عنوان مشاوران فنی در حوزه چاپ و شناسایی محصولات، ما در HiPrinter به شما اطمینان میدهیم که با انتخاب راهکارهای مناسب چاپ بارکد و لیبل، میتوانید به بهترین شکل اطلاعات حیاتی محصولات خود را مدیریت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره تخصصی در زمینه بهترین روشهای چاپ و بارکد خوان محصولات که متناسب با نیازهای خاص کسبوکار شما باشد، از جمله لیبلها و ریبونهای سفارشی، با کارشناسان ما در های پرینتر از طریق تلفن یا واتساپ تماس بگیرید. ما آمادهایم تا راهحلهای دقیق و کارآمدی را برای ارتقاء شفافیت و اعتماد در زنجیره تامین شما ارائه دهیم.
